„Því miður, það getur enginn tekið til máls á þingfundi úr ræðustóli Alþingis nema kjörnir fulltrúar“. Þannig var svar Alþingis við spurningu Björns Leví Gunnarsson. Björn Leví vill leggja fram, og ætlar að leggja fram, frumvarp þar sem handahófskennt vakl úr þjóðskrá verði viðhaft og sá sem verður valinn fái að flytja ræðu á Alþingi Íslendinga.
„Þetta mál rifjaðist hins vegar upp um daginn þegar utanaðkomandi aðila var boðið að flytja ræðu á þingfundi og nú þegar viðkomandi aðili hefur haldið þá ræðu, hvort þetta hafi verið þingfundur eða hvort brotið hafi verið gegn stjórnarskránni. Á þessum fundi var önnur umræða um þingsályktunartillögu sem þingmenn greiddu atkvæði um. Það er samkvæmt þingskaparlögum og einungis gilt ef um þingfund er að ræða. Hins vegar var þarna aðili sem á sér engan stað eða undanþágu í stjórnarskránni að halda ræðu. Virkar stjórnarskráin kannski fyrir danska kjörna fulltrúa? Af því að núverandi stjórnarskrá Íslands er að undirlagi dönsk sko? Auðvitað gerir hún það ekki,“ skrifar Björn Leví í Moggann í dag.
„Þetta er hins vegar svo dæmigert fyrir íslensk stjórnmál og íslensku stjórnarskrána. Það virðist bara vera hægt að taka geðþóttaákvörðun um eitt eða annað og þar við situr. Annað dæmi um þetta eru óskrifuðu reglurnar um störf þingmanna. Hvað sem því líður, þá hlakka ég til þess að klára þetta frumvarp mitt og sjá hvort það er rétt hjá lögfræðingunum að stjórnarskráin banni þetta eða hvort þetta er rétt hjá þingforseta að utanaðkomandi geti haldið ræðu á þingi,“ skrifar hann.
Hér eru nánari skýringar Björns Leví Gunnarssonar: „Í apríl í fyrra sendi ég beiðni á tölvupóstfang þingsins sem hjálpar til við uppsetningu þingmannamála. Ég vildi gera frumvarp þar sem það yrði til nýr dagskrárliður á þingfundum þar sem handahófskennt væri valið úr þjóðskrá fólk sem gæti flutt ræðu á þingi. Svarið sem ég fékk var að það væri ekki hægt „með vísan til þess að Alþingi er samkvæmt stjórnarskrá lýðveldisins fulltrúasamkoma þjóðarinnar þ.e. þar eiga þjóðkjörnir fulltrúar einir sæti sbr. 31. gr. stjórnarskrár „Á Alþingi eiga sæti 63 þjóðkjörnir þingmenn, kosnir leynilegri hlutbundinni kosningu til fjögurra ára.“ Slíkt frumvarp fer því í bága við stjórnarskrána og þá hugsun að þjóðin hafi rödd með vali á kjörnum fulltrúum sínum“.
Það var þó vísað í eina undantekningu frá þessari meginreglu í 51. gr. stjórnarskrár, þ.e. „Ráðherrar eiga samkvæmt embættisstöðu sinni sæti á Alþingi, og eiga þeir rétt á því að taka þátt í umræðunum eins oft og þeir vilja, en gæta verða þeir þingskapa. Atkvæðisrétt eiga þeir þó því aðeins að þeir séu jafnframt alþingismenn.“
Eftir ítrekun var svarið einfalt: „því miður, það getur enginn tekið til máls á þingfundi úr ræðustóli Alþingis nema kjörnir fulltrúar“.
