ÚR VÖRN Í SÓKN

1. maí.

Í dag, á alþjóðlegum baráttudegi verkalýðsins, er samfélagið okkar og heimurinn allur að takast á við afleiðingar af þeirri erfiðu stöðu sem nú ríkir og sér ekki almennilega fyrir endann á. Ég leyfi mér að nota þá klisju sem við heyrum gjarnan í umræðunni um að nú séu uppi „fordæmalausir tímar.“ En þó orsökin sé fordæmalaus á okkar tímum eru afleiðingarnar þekktar. Þar getum við lært af mistökum eins og gerð voru í hruninu en þar voru gerð óafsakanleg mistök með skelfilegum afleiðingum fyrir heimilin og kaupmáttinn.

Hlutverk verkalýðshreyfingarinnar í dag er að verja hlut launafólks og tryggja að aðgerðir stjórnvalda verði ekki eingöngu á forsendum fjármagns og fyrirtækja heldur nái líka yfir lífskjör almennings til lengri og skemmri tíma. Margar ákvarðanir sem teknar eru í dag geta mótað tilveru okkar fyrir lífstíð og er því mikilvægt að við séum beinir þátttakendur í þeirri vinnu og að samráðið sé sem víðtækast. Hlutverk okkar er einnig að vinna úr þeim breytingum sem verða á vinnumarkaði til framtíðar þar sem þróunin hefur tekið langstökk á örstuttum tíma. Þar verður verkalýðshreyfingin að taka sér stöðu í fremstu röð og tryggja að þær breytingar verði á forsendum launafólks.

Það er gríðarlega mikilvægt að við setjumst niður og förum yfir skrefin sem þarf að taka til að tryggja að launafólk og vinnumarkaðurinn verði ekki skilinn eftir:

Vörnin

• Að öllum markmiðum Lífskjarasamningsins verði náð fyrir haustið.
• Seðlabankinn noti sinn forða til að halda genginu stöðugu með gjaldeyrisforða eða höftum. Opið og upplýst almenningi hverjir eru að kaupa og selja gjaldeyri á Íslandi.
• Frysta verði vísitölu neysluverðs til verðtryggingar á lánum og leigusamningum þannig að eignir landsmanna og kaupmáttur brenni ekki upp.
• Að tekin verði ákveðin skref í að afnema verðtryggingu neytendalána.
• Að fjármálafyrirtæki og stofnanir skili vaxtalækkunum og lækkun á bankaskatti til neytenda.
• Beinar greiðslur í gegnum barnabótakerfið og húsnæðisstuðningur verði aukinn.
• Hækka greiðslur til lífeyrisþega og lækka skerðingar.
• Að fasteignagjöld, leikskólagjöld og fæðiskostnaður skólabarna verði felld niður hjá foreldrum barna sem eru atvinnulausir að hluta eða öllu leyti.
• Tekjutengdar atvinnuleysisbætur verði hækkaðar og möguleiki að vera á þeim í 6 mánuði eða lengur og viðmiðunartímabil varðandi tekjur verði útvíkkað.
• Stórauka þjónustu og stuðning við atvinnuleitendur í mennta- og fræðslumálum og sálgæslu.
• Allur stuðningur hins opinbera við fyrirtæki verði þeim kvöðum háð að þau vinni ekki gegn samfélagslegum gildum og hagsmunum almennings.

Sóknin

• Hlutdeildarlánum verði komið á sem fyrst til að styðja við fyrstu kaupendur og jaðarsetta hópa á húsnæðismarkaði með stórfelldri uppbyggingu á hagkvæmu húsnæði.
• Aukin verði stofnframlög í almenna íbúðakerfið.
• Opnað fyrir inngöngu í framhalds- og háskóla og á lánamöguleika og styrki í gegnum LÍN og verðtrygging námslána verði felld niður eða þeim breytt í styrk.
• Stórauka og flýta innviðauppbyggingu sem ríkið þarf hvort sem er að standa undir svo sem á aðstöðu við náttúruperlur á stígum og vegakerfi.
• „Allir vinna“ átakið verði útvíkkað enn frekar.
• Fyrirtækjalýðræði verði komið á með lögum þar sem starfsfólki er tryggt sæti í stjórnum fyrirtækja.
• Heildarendurskoðun á skattkerfinu með aukinn jöfnuð að leiðarljósi.
• Starfsmönnum fyrirtækja verði boðið að taka þau yfir fari þau í þrot.
• Efla eftirlit með skattaundanskotum og færslu fjármuna til aflandseyja og að fjármunir úr skattaskjólum verði ekki gjaldgengir í íslensku hagkerfi.
• Endurskoðun á auðlindastefnu þjóðarinnar og tryggja eignarhald almennings til framtíðar.
• Hefja vinnu við endurskoðun á lífeyris- og almannatryggingakerfinu og hefja umræðu um óskerta framfærslu.
• Þjóðarátak í nýsköpun með áherslu, hagsmuni og velferð launafólks og umhverfismál að leiðarljósi.

Ekkert af þessu mun koma átakalaust upp í hendurnar á okkur.

Þó listinn sé langur er hann framkvæmanlegur og tilkostnaður þyrfti ekki að vera mikill því hann gæti gefið heilmikið ef forgangsröðunin er rétt. Það er þó ljóst að ekkert af þessu mun koma átakalaust upp í hendurnar á okkur en reynslan sýnir að berjast þarf með kjafti og klóm til að ná minnstu hagsmunamálum almennings í gegnum kerfið á meðan frumvörp og afregluvæðing er snúa að hagsmunum fjárvaldsins rúlla í gegnum ráðuneyti og Alþingi eins og gegnumtrekkur!

En höfum við samningsstöðu til að ná þessu fram?

Ef stjórnvöld og atvinnulífið halda því fram að aðgerðir sem undanskilja almenning hafi ekki afleiðingar þá er það mikill misskilningur. Búsáhaldarbyltingin er ágætis dæmi um það. Þar var fólkið skilið eftir og verkalýðshreyfingin sat með hendur í skauti á hliðarlínunni á meðan fólkinu var fórnað fyrir fjármálakerfið.
Sú breyting sem hefur orðið að undanförnu er að verkalýðshreyfingin er ekki á hliðarlínunni lengur og situr svo sannarlega ekki með hendur í skauti. Hún er að vígbúast. Og ef stjórnvöld vilja aðra búsáhaldarbyltingu þá verður hún með þátttöku verkalýðshreyfingarinnar sem bakland. Það mun ekki standa á okkur.

Þótt hreyfingin virðist sundurleit í dag er það vegna þess að við erum ekki sammála um leiðir að sama markmiði. En er það slæmt? Nei, ekki endilega því betra er að virkja ólík öfl og ólík sjónarmið í stað þess að sætta þau í kringum lægsta samnefnarann eða aðgerðarleysi eins og við þekkjum svo vel úr stjórnmálunum. Þetta sýnir hversu mikið hjarta og tilfinningar er í hreyfingunni.

Við getum ekki sætt okkur við það að fámennur hópur í stjórnarráðinu taki allar ákvarðanir í þessu ástandi einn og óstuddur. Við munum ekki sætta okkur við það. Það gengur ekki heldur fyrir samfélagið að það bíði með hjartað í buxunum eftir aðgerðarpökkum sem hagsmunaaðilar og stjórnarandstaðan keppast svo við að skjóta í kaf. Það er ekki á bætandi á þá miklu óvissu sem framundan er. Þessum vinnubrögðum verður að breyta ef einhver möguleiki er á sáttum. Að öðrum kosti munu stjórnvöld fá hreyfinguna og almenning í fangið. Það verður ekki öfundsvert veganesti inn í kosningaárið.

Næstu ár verða ár mikilla breytinga.

Næstu ár verða ár mikilla breytinga þar sem endurskoða þarf grunnkerfin okkar og vinnumarkað. Það verður ekki gert án aðkomu eða forsendna verkalýðshreyfingarinnar. Það er því ljóst að verkefnin sem verkalýðshreyfingin þarf að ráðast í á næstu misserum eru æði mörg og því ágætt á degi eins og í dag að minnast þeirra sem á undan hafa komið og rutt brautina.

Við höldum 1. maí í ár hátíðlegan í skugga veirunnar en dagurinn verður töluvert öðruvísi en við höfum vanist enda engir baráttufundir og kröfugöngur og mun þetta vera í fyrsta sinn í sögunni sem slíkum viðburðum er aflýst. Það hefur því verið brugðið á það ráð að bjóða upp á skemmti- og baráttudagskrá í Ríkissjónvarpinu og hefst útsending kl. 19.40. Að þessari dagskrá standa ASÍ, BHM, BSRB og KÍ. Ég hvet félagsmenn til að fylgjast með og hugsa til baráttunnar og forvera okkar sem stóðu sig og börðust fyrir réttindum sem við njótum á vinnumarkaðnum í dag.

Að lokum vil ég segja við ykkur kæru félagsmenn á baráttudeginum okkar allra; ekki láta deigan síga, nú verðum við öll að standa saman, það er til mikils að vinna!

Ragnar Þór Ingólfsson,
formaður VR.