Ályktun stjórnar ÖBÍ 30. apríl 2020
Stjórn Öryrkjabandalags Íslands hvetur ríkisstjórnina til að falla nú ekki í gamlar skotgrafir í baráttunni sem framundan er við efnahagslegar afleiðingar Covid-19 faraldursins. Engan má skilja eftir í fátækt, hvað þá sárafátækt. Í kjölfar fjármálakreppunnar árið 2008 var gengið svo langt í niðurskurði í velferðarkerfinu, að skaðinn sem varð er enn óbættur.
Þær fordæmalausu aðstæður sem við lifum nú, kalla á nýja hugsun og nálgun við viðfangsefnin, þar sem velferð fólks verður að vera í fyrirrúmi. Með hækkun örorkulífeyris til samræmis við lágmarkslaun, vinnum við okkur hraðar út úr þeim þrengingum sem nú blasa við.
Aðgerðir ríkisstjórnarinnar sem þegar eru ljósar, ná lítið sem ekkert til öryrkja. Sinnuleysi síðasta áratugar um kjör öryrkja má ekki halda áfram í skjóli núverandi kreppu. Það er því brýnt að grípa strax til þeirra aðgerða sem forða fólki frá sárri fátækt og er eðlileg krafa á ríkisstjórn sem í samstarfssáttmála sínum ætlaði að styrkja sérstaklega stöðu þeirra sem höllum fæti standa. Nú munar um 80 þúsund krónum á örorkulífeyri og lágmarkslaunum og útlit er fyrir að kaupmáttur lífeyris minnki enn frekar, eftir að hafa nánast staðið í stað á kjörtímabili núverandi ríkisstjórnar. Þetta má ekki gerast í því verðbólguskoti sem nú ríður yfir.
Í rúmt ár hefur samtal við ráðherra forsætis-, fjármála- og félagsmála engu skilað og í ár hafa sömu ráðherrar ekki orðið við beiðni Öryrkjabandalagsins um fundi. Ríkisstjórn sem vinnur að útrýmingu fátæktar verður að horfast í augu við vandamálið og hefja viðræður við okkur nú þegar um lausn vandans. Lausn sem ekki getur falist í öðru en lífeyri sem tryggir mannsæmandi líf.
Tími efnda er núna.
Greinargerð:
Í okkar hópi er viðkvæmasta fólkið í samfélaginu. Fólk sem er viðkvæmt fyrir líkamlega, sálrænt, félagslega og fjárhagslega. Ástandið bitnar illa á mörgum sem eru með undirliggjandi langvinna sjúkdóma, kvíðaraskanir, einhverfu, ADHD svo fátt eitt sé nefnt. Margir hafa brugðið á það ráð að fara í sjálfskipaða einangrun til að verjast veirunni.
- Í einangrun verður allt erfiðara. Heilsufarsáhyggjur og félagsleg einangrun hefur mikil áhrif á geð fólksins en ekki síður fjárhagurinn. Allir aðdrættir verða dýrari og erfiðir. Framfærslulífeyrir verður verri og var bágur fyrir. Matarkostnaðurinn eykst, tekjur til annarra hluta minnka. Margir sjá fram á að þurfa að velja milli nauðsynja þ.e. læknisþjónusta eða matar, lyfja eða leigu. Í sumum tilfellum bitnar ástandið einnig á börnum og skerðir lífsgæði þeirra.
- Fatlað fólk og öryrkjar eru í viðvarandi áhættu um félagslega einangrun og hún eykst til muna um þessar mundir. Í þeim hópi eru margir sem eru ólíklegir til að bera sig eftir aðstoð. Stjórnvöld hafa unnið að því að koma til móts við áhættuhópa s.s. fólks með geðraskanir. Ýmis úrræði eru fyrir hendi. Í ástandi eins og nú varir skiptir miklu að kynna þau úrræði vel innan áhættuhópanna.
Aðgerðir verða að koma til, er styrkja efnahag fólksins og hækka þarf framfærslulífeyri! Þá er upplagt að stíga fyrr þau skref sem áformuð hafa verið varðandi aukna kostnaðarþátttöku hins opinbera í heilbrigðisþjónustu, þar með talið tannlækningum, lyfjum og endurhæfingu. Að auki er mikilvægt að fólk fái handleiðslu á félagslegum og fjárhagslegum grunni þegar ástandinu linnir.
Kynna þarf sérstaklega og á vandaðan hátt aðgengi fólks að úrræðum sem draga úr hættu á að viðkvæmir hópar fólks einangri sig. Oftast sökum ótta, kvíða eða efnahagslegra erfiðleika. Hlutir sem voru erfiðir fyrir verða óbærilegir í ástandi eins og nú varir.