„Kraftaverk að ég sé á lífi“

„Ég held að ég sé með stjórnmálaáhuga í genunum.“

Katrín Baldursdóttir oddviti Sósíalistaflokksins í Reykjavíkurkjördæmi suður ber það ekki með sér að hafa eitt sinn háð baráttu við dauðann. „Nei ég hef öðlast svo gott og fallegt líf á undangengnum árum að ég er full af þakklæti og auðmýkt. Og nú er komið að mér að berjast fyrir aðra. Ég er með óstöðvandi réttlætiskennd og öðlast einhvern ofurkraft þegar kemur að baráttunni fyrir þá sem brotið er á dag frá degi með ofbeldi og kúgun.“
Það er varla hægt að segja annað en að Katrín hafi notið velgengni í gegnum lífið, að minnsta kosti á yfirborðinu. „Ég hef haft tækifæri til að stunda það nám sem mig hefur langað til og hef fengið að starfa við það sem mér finnst skemmtilegt. Mér hefur alltaf gengið mjög vel í skóla og þar var mitt athvarf. Þar fékk ég alltaf svo mikla hvatningu og uppörvun. Enda er ég búin að vera í skóla nánast meira og minna allt mitt líf. Ekki til þess að verða rík, heldur til að njóta þeirra forréttinda að gera það sem mér finnst skemmtilegt.“

Katrín lauk stúdentsprófi frá Menntaskólanum við Hamrahlíð og valdi síðan að fara í stjórnmálafræði við Háskóla Íslands. „Ég held að ég sé með stjórnmálaáhuga í genunum. Afi minn, Óskar Jónsson frá Vík í Mýrdal, var þingmaður fyrir Framsóknarflokkinn í Vestur-Skaftafellssýslu eins og kjördæmið hét þá og pabbi, Baldur Óskarsson, var atvinnupólitíkus og lengi framkvæmdastjóri Alþýðubandalagsins. Mamma mín, Hrafnhildur Guðmundsdóttir leikkona og hjúkrunarfræðingur, er líka mjög pólitísk og einhvern veginn snerist öll umræðan á heimilinu um stjórnmál. Ég ólst reyndar upp fyrstu árin hjá afa og ömmu hér í Reykjavík en þar var líka mikið talað um þjóðmál.“

Vildi upplýsa um kaupin á eyrinni
Og það er skemmst frá því að segja að Katrín blómstraði í stjórnmálafræðinni og kennararnir voru ekki af verri endanum. Ólafur Ragnar Grímsson, Svanur Kristjánsson, Ólafur Þ. Harðarson, Stefán Ólafsson, Gísli Pálsson, Guðný Guðbjörnsdóttir, Þórólfur Þórlindsson, Haraldur Ólafsson, Dóra S Bjarnason og margir fleiri. „Þetta var frábær tími. Fagið var tiltölulega nýtt á Íslandi og kennararnir sumir litlu eldri en við nemendurnir. Svo var þetta svo sterkur nemendahópur, mikið af skemmtilegu fólki og sterkum karakterum.“

Þarna fæddist hugmynd Katrínar um að verða blaðamaður. „Já ég upplifði svo sterka þörf til að verða fulltrúi fjórða valdsins gagnvart almenningi, að upplýsa fólk um hvernig þjóðfélagið virkar í raun og veru og hvernig kaupin gerast á eyrinni.“

Katrín byrjaði á fréttastofu RÚV í sumarafleysingum og svo ári seinna í afleysingum á Þjóðviljanum. Síðan var ferðinni heitið til Berlínar í framhaldsnám í alþjóðastjórnmálum og þýskunám. „Þegar ég kom heim frá Berlín langaði mig að gera eitthvað nýtt og ekki vinna fyrir einhverja stjórnsama karla. Í Evrópu gáfu menn út blöð um hvað helst væri í gangi í menningu og listum hverju sinni. Ég ákvað ásamt vinkonu minni Jenný Axelsdóttur að gefa út blað, sem ég held að hafi verið fyrsta fríblað á Íslandi. Það hét NÚ og fjallaði um það sem efst var á baugi hverju sinni hér á landi. Það var fjör en fór lítið fyrir blaðamennsku. Við vorum sífellt að betla peninga og ég var orðin eins og gangandi tíkallakassi. Ég fílaði það ekki. Peningar hafa aldrei skipt mig máli. Mér leiðast þeir en þarf að sjálfsögðu að eiga í mig á á. Svo við seldum blaðið og ég réð mig til starfa sem blaðamaður á DV. Það var líka gaman.“

„Ég bara hrundi“
Síðan hófst 20 ára ferill sem blaðamaður við hina ýmsu fjölmiðla. Hún hætti síðan sem fjölmiðlamaður í fullu starfi eftir að hafa unnið á Stöð 2 og Bylgjunni í 5 ár sem fréttamaður, þá 39 ára. Og það endaði illa. Með algjöru skipsbroti. „Ég bara hrundi. Í dag heitir það kulnun. Starfinu fylgdi mikil streita enda var sífellt verið að hagræða, reka fólk og krefjast meiri afkasta af hverjum og einum. Þarna hætti blaðamennska að vera fagið sem ég ætlaði að stunda og fannst svo eftirsóknarvert. Þetta var upp úr 1990 þegar nýfrjálshyggjan hafði rutt sér til rúms í íslenskt efnahagskerfi. Aðalatriði hjá eigendum var hagnaður og arður. Allt þetta manneskjulega hvarf og möguleiki til að stunda alvöru blaðamennsku og rannsóknir. Það mátti ekki rugga bátnum eða hamla þeim ríku í að safna meiri auð.

Auk þess var ég í mjög erfiðu hjónabandi, var haldinn fullkomnunaráráttu og var þessi “ofurkona” sem þá var kallað. Einn daginn vaknaði ég svo kvíðinn að ég var stjörf. Ég gat ekkert gert og alls ekki farið í vinnuna. Þá hafði ég hundsað ýmis líkamleg einkenni sem voru farinn að láta á sér kræla og ég hafði ekkert sofið í 3 mánuði. Þarna var ég gránduð eins og sagt er og gat ekki meir. Ég er svo kappsöm að ég fór allt of snemma að vinna aftur og það sáu allir að ég var enn þá veik.“

Páll Magnússon rak Katrínu hundveika
„Í samræmi við nýja mannfjandsamlega stefnu í starfsmannamálum, kallaði Páll Magnússon þáverandi fréttastjóri mig inn á teppi og rak mig. Hann gaf mér ekki einu sinni sjéns á að fara í launalaust leyfi til að jafna mig. Samstarfsmönnum mínum fannst þetta ansi gróft að reka veika manneskju. Á þessum tíma vissi ég ekkert um réttindi mín og varð þess vegna af ýmsu sem ég hefði átt rétt á. Það var þá sem ég ákvað að ég myndi einhvern tíma í framtíðinni hella mér í réttindabaráttu fyrir launafólk í landinu.“

Það hrundi eiginlega allt hjá Katrínu á sama tíma. Vinnan fór, hjónabandið fór og heilsan fór. Hún átti tvö ung börn þegar þarna er komið við sögu árið 1998. “ Það er nú ákveðið afrek að fara frá því að vera í þotuliðinu á Íslandi og í að vera atvinnulaus, fráskilinn, fátæk og fárveik með tvö börn. Allt á nokkrum mánuðum,” segir hún með kaldhæðni.

Þarna kynnist Katrín því hvernig er að vera fátæk og veik og jafnframt með sífelldan afkomuótta. „Það er hryllingur. Ég er í Sósíalistaflokknum til að berjast fyrir fólk sem þarf að upplifa það.“ Hún hafði ekki efni á að senda börnin í tómstundir en reyndi að betla af ættfólki til að þetta myndi bitna sem minnst á börnunum. „En auðvitað bitnaði allt þetta ástand á börnunum. Alls konar togstreita, vandræði, blankheit og ég í slæmu ástandi. Ég var farin að drekka allt of mikið. Það var svo þægilegt að slökkva á vanlíðan með því að fá sér bjór.“

En Katrínu var ekki ætlað að bugast þarna, hún reif sig upp og fór í kennslufræði í H.Í. Það reyndist henni farsælt. Hún fékk gott starf sem kennslustjóri í nýrri braut, upplýsinga-og fjölmiðlabraut við Fjölbrautaskólann við Ármúla. „Þetta var geggjað ég hannaði þessa braut með nemendum mínum. Þetta er kennsluaðferð sem heitir Learning by doing og það var dáldið skemmtilegt að oft kunnu nemendurnir mikla meira en ég. Sölvi Sveinsson var þarna skólastjóri, alveg frábær yfirmaður og treysti mér bara fyrir þessu. Ég hef sjaldan starfað með eins kláru og skemmtilegu liði eins og í F.Á. En ég hætti ekki að drekka. Og svo þegar ekki fékkst fjármagn til að nemendur gætu lokið námi á brautinni, þá var fjandinn laus.“

Horfði tómum augum á hvítan vegginn
„Ég mátti ekki við þessu og missti alveg tökin. Ég var orðinn alkóhólisti.“

Aftur hrundi allt hjá Katrínu. Börnin fluttu frá henni, Baldur Eiríksson þá 15 ára fór til pabba sín og Lovísa Eiríksdóttir 17 ára fór að búa sjálf. „Ég sagði bara við þau að ég gæti ekki sinnt þeim. Og þau fóru og ég fór að drekka ofboðslega illa.“ Katrín missti bæði andlega og líkamlega heilsu. Þvælist á milli stofnana og meðferðarheimila í tæp 3 ár. Þurft margoft að leggjast inn á Landsspítala og fjórum sinnum með sjúkrabíl.

Ég var orðinn svo veik þarna undir restina að fólk hélt að ég væri alveg farin. Undir það síðasta var ekkert eftir. Ég hríðskalf og gat varla hreyft mig. Ég gat ekki skrifað, gat ekki hugsað, gat ekkert. Ég sat í einhverju herbergi á Landsspítalanum og horfði tómum augum á hvítan vegginn. Þetta var búið. Og það munaði engu. Ég ætlaði að taka eigið líf. En þá gerðist það stórundarlega að það var eins og kippt væri í mig. Mér var ekki ætlað að fara þarna.“

Áföllin og upprisan
Eftir þetta hófst upprisan í lífi Katrínar. Hún hellti sér af krafti í AA. Þá þurfti hún að horfast í augu við það sem hún hafði flúið allt sitt líf. Áföllin.
Katrín varð fyrir kynferðisofbeldi aðeins 5 ára gömul og var mjög vansælt barn. „Afi og amma dýrkuðu mig og vildu allt fyrir mig gera og ég skyldi ekki í æsku af hverju mér leið svona illa. Ég uppgötvaði ekki fyrr en uppúr þrítugu hvað hafði gerst. Þetta er svakalegt. Að beita börn kynferðislegu ofbeldi er einhver alvarlegasti glæpur sem hægt er að fremja. Það verður að gera stórátak í að vernda börn, konur og menn fyrir ofbeldi. Ég upplifði ofbeldi líka seinna á ævinni og ég sá það eftir á að ég kunni engin mörk. Síðan var sonur minn nánast dáinn í höndunum á mér aðeins tveggja ára gamall og ég hafði heldur ekki unnið úr því áfalli.“

Við tók þrotlaust uppbyggingarstarf hjá Katrínu, í þremur 12 spora samtökum, sálgreiningu og líkamlegri uppbyggingu. Hún skrifaði sig líka frá þessu með því að gefa út ljóðabók sem heitir Þak hamingjunnar og fjallar um þessa erfiðu reynslu hennar. „Svo fór ég líka þangað sem ég vissi að ég myndi njóta mín. Aftur í Háskóla Íslands og lauk þar mastersgráðu í atvinnulífsfræðum. Ritgerðin mín fjallað um verkalýðshreyfinguna. Nema hvað. BA ritgerðin mín í stjórnmálafræðinni fjallar um Stjórn hinna vinnandi stétta, sem var við völd 1934-8. Þannig að það er nokkuð ljóst hvar hjarta mitt slær.“

Of lík Gvendi Jaka
Katrín hafði notið þeirra forréttinda að vinna smátíma á skrifstofu Dagsbrúnar þegar hinn sterki verkalýðsleiðtogi Guðmundur J. Guðmundsson, eða Gvendur Jaki, hélt þar um tauma. Henni fannst alveg upplagt að fara að starfa fyrir stéttarfélög eftir námið í atvinnulífsfræðinni og réði sig sem verkefnisstjóra fyrir fimm stéttarfélög innan BHM. Hún tók starfið mjög alvarlega og vildi berjast ötulega fyrir félagsmenn en yfirmanninum líkaði það ekki alveg.

„Ég var rekin með stæl. Lögfræðingur viðstaddur og samkvæmt nýjustu taktík í mannauðsstjórnun átti ég að pakka saman og fara. Þetta kom mér í opna skjöldu, ég hafði alltaf mætt vel og beðið um fleiri verkefni og svo þegar ég spurði yfirmanninn af hverju hann væri að reka mig þá svaraði hann að ég væri svo Gvendar Jakaleg. Sem er auðvitað hrós en ég upplifði það ekki þá. Síðan spurði ég hann hvort ég hefði ekki gert eitthvað gott þá svaraði hann: „Þú ert voða sjarmerandi og það er gaman að rífast við þig.“ Þetta er auðvitað þvílík kvenfyrirlitning að ég átti ekki orð. Ég held að þessi maður sé ennþá starfandi á þessari skrifstofu sem er auðvitað hneyksli. Líka af því að hann starfar fyrir stéttarfélög. Ég ætlaði auðvitað að opinbera þetta en var keypt til að þegja með góðum starfslokasamningi. Ég þurfti jú að lifa.“

Og þarna kom enn ein hvötin hjá Katrínu að hella sér út í baráttu fyrir bættum kjörum og réttindum launafólks, sérstaklega láglaunafólks og þá sem höllum fæti standa. Hún segir tækifærið komið. Það kom með stofnun Sósíalistaflokks Íslands þar sem hún hefur starfað ötullega allt frá stofnun 1. maí 2017 og vermir nú oddavitasætið í Reykjavíkurkjördæmi suður.

Katrín er kraftaverk
„Ég er gangandi kraftaverk. Þetta átti ekki að vera hægt. Ég er sátt í eigin skinni, lífsglöð og kát. Það hjálpar mér einnig hvað ég er hugrökk og til í að takast á við krefjandi verkefni. Ég er ákveðin en tekst nokkuð vel að vinna með fólki og læt aldrei karlrembur kveða mig í kútinn. Ég nýt mín í flokknum og er að vinna með frjóu, skemmtilegu og kláru fólki. Ég verð að minnast sérstaklega á Gunnar Smára Egilsson því öðrum eins dugnaðarforki hef ég aldrei á ævinni kynnst og hef ég þó starfað með þeim mörgum. Það verður fengur af honum á Alþingi.“

Katrín segist gæfusöm. Börnin hennar tvö blómstra í sínu, bæði í doktorsnámi, Lovísa í Svíþjóð og Baldur í Kína. „Þvílíkir snillingar sem ég á og svo eru þau líka svo góð. Hafa alltaf verið mér svo góð. Sama á hverju gengur.“

Barnabörnin eru orðinn tvö, þau Eiríkur Nói 12 ár og Katla 1 árs.
Katrín segist ákaflega þakklát. „Það er ekkert af þessu sjálfsagt en ég ætla að reyna að gera það sem í mínu valdi stendur til að láta gott af mér leiða svo allir geti lifað mannsæmandi lífi. Það er ábyrg hagstjórn,“ segir Katrín sem hlakkar til kosningabaráttunnar fram undan. „Ég er bjartsýn á að okkur gangi vel. Við sláum annan og manneskjulegri tón og viljum efla alþýðu þessa lands til vegs og virðingar eins og hún á skilið.“