Gunnar Smári skrifar:
Miðað við gangverð á leigukvóta er verðmæti aflaheimilda sem úthlutað var fiskveiðiárið 2019-2020 um 76.747 milljónir króna. Samkvæmt fjárlögum fyrir árið 2020 verður innheimt fyrir þessar veiðiheimildir 4.850 milljónir króna, eða 6,3% af raunvirði þeirra. Mismunurinn, 71.624 m.kr. verða gefnar útgerðarmönnum.
Af þeirri gjöf má ætla að 10.944 milljónir króna renni til Brim-samstæðunnar (Brim (áður HBGrandi), Útgerðarfélag Reykjavíkur (áður Brim) og Ögurvík) en samstæðan ræður yfir 15,3% aflaheimilda þótt samkvæmt lögum sé óheimilt að úthluta sama aðila meira en 12% af aflaheimildum. Samherja-samstæðan (Samherji, Síldarvinnslan, Bergur-Huginn, Útgerðarfélag Akureyrar, Gjögur) fá í sinn hlut um 10.529 milljónir króna í sinn hlut, af þessari gjöf stjórnvalda, sem samanlagður kvóti þessara fyrirtækja er um 14,7% allra veiðiheimilda.
Á síðustu tólf mánuðum hafa rúm 30 þús. tonn verið leigð fyrir um 6,9 milljarða króna.
Aðeins tvær samstæður hafa náð undir sig 30% af öllum kvóta. Um 1990 var kvótaeign tíu stærstu útgerðarfyrirtækjanna innan við 20% af heildinni. Samþjöppun hinna stóru og yfirráð þeirra yfir auðlindinni hefur því vaxið hratt.
Markaðsverð á kvóta er skráð af fiskistofu. Töluverð viðskipti eru með kvóta. Um 12% af öllum úthlutuðum þorskkvóta er leigður áfram. Á síðustu tólf mánuðum hafa rúm 30 þús. tonn verið leigð fyrir um 6,9 milljarða króna, mun meira en öll þau veiðigjöld sem útgerðarmenn greiða á næsta ári fyrir allan kvótann. Engin ástæða er til að ætla að verðmæti þessara 12% þorskkvótans gefi ekki rétta mynd af verðmæti alls kvótans. Það er yfirdrifið nóg að gera stikkprufu á 12% af heildinni til að áætla verð allrar heildarinnar. Á hverju ári eru um 6,2% íbúða seld og enginn efast um að sú stikkprufa gefi rétta mynd af verðmæti allra íbúða, sveitarfélög leggja fasteignagjöld á út frá þeirri stikkprufu, bankar meta lánshæfi o.s.frv.
Það er því óumdeild að stjórnvöld gefa útgerðarmönnum 71,6 milljarð króna á næsta ári, ívið meira en þau gáfu frá sér í ár. Það má vera til einhver sem telur þetta réttlátt eða snjallt en það er engin ástæða til að deila um upphæðirnar sem útgerðarmenn fá að gjöf. Af þessum 71,6 milljarði fá tvær stærstu samstæðurnar, Brim og Samherji, um 21,5 milljarð króna af gjöf, fyrirtæki sem eru undir stjórn og fyrst og fremst í eign tveggja fjölskyldna.
