Efnahagsmál Teikn eru á lofti um að illa geti farið í efnahagsmálum. Víða eru tákn ofþenslu. Framundan eru miklar framkvæmdir, skattalækkanir eru boðaðar, ófriður virðist ætla að verða á vinnumarkaði og allt þetta og fleira getur orðið okkur dýrkeypt.
Snemma síðasta árs var Jón Daníelsson, hagfræðingur í London, í viðtali í þættinum Sprengisandur á Bylgjunni. Þar sagði hann, þá nýbúinn að taka við styrk upp á einn milljarð eða svo, til að setja á stofn stofnun, sem er ætlað að meta kerfisáhættu, að svo viðkvæmur getur efnahagur þjóða verið að eitt atriði geti orðið til þess að hleypa af stað verðbólu, sem leiði til ofþenslu. Til bólu, að hruni.
Hér eru margir kvatar. Tökum nokkur dæmi. Fasteignaverð hækkar ört, einkum í dýrustu hverfunum. Leiguverð hækkar að sama skapi. Bjarni Benediktsson fjármálaráðherra segir að staðið verði við áform um skattalækkanir. Sigmundur Davíð Gunnlaugsson forsætisráðherra segir nú að þau áform munni að breytast. Hvað sem hver segir, það verður að byggja íbúðir, það verður að byggja margar íbúðir. Það er ófremdar ástand.
Lítum til baka
Það er gott að líta til baka. Fyrir rúmum tíu árum var ákveðið að láta krónuna fljóta og hafa verðbólgumarkmið, þau voru og eru tvö og hálft prósent. Til að þau náist verður að fara varlega. Upp úr aldamótunum fóru stjórnvöld ekki að ráðleggingum. Þvert á þau var ýmislegt gert samtímis, allt það þrýsti á krónuna, sem styrktist langt umfram það sem var hollt og gott.
Og hvað gerðum við þá sem varð okkur síðar svo erfitt og hvað erum við að gera núna. Byrjum á framkvæmdum. Þá voru það Kárahnjúkar. Nú eru það íbúðir, bara í Reykjavík verða byggðar ekki færri en þrjú þúsund íbúðir á allra næstu tímum. Það verða byggðar þúsundir íbúða. Við verðum að tvöfælda allt hótelrými á innan við fjögurra ára fresti, bara til að halda í horfinu í ferðaþjónustunni, nema okkur takist á örskömmum tíma að verðleggja okkur út af markðnum, framundan eru byggingar iðnvera og virkjana auk annarra framkvæmda sem eru fyrirhugaðar, nauðsynlegar og ekki.
Þá voru skattar lækkaðir, þvert á ráð góðra manna sem allir vildu vel. Bjarni boðar skattalækkanir, en Sigmundur Davíð hefur nú sett fótinn fyrir dyrnar hvað það varðar.
Og annað stórt mál eftir aldamótin var einkavæðing bankanna. Bjarni Benediktsson boðar sölu á drjúgum hluta í Landsbankanum, hið minnsta.
Rétt um tíu árum eftir að við hlóðum í bálköst komandi vandræða, virðist sem að við séum byrjuð á því sama.
Aðstæður eru síðri
Staða ríkissjóðs er verri nú en hún var í byrjun aldarinnar. Við eigum tröllovaxin verk fyrir höndum. Fjármagsnhöftin trufla, og reyndar rugla myndina, en möguleiki er á að á þeim verði gerðar breytingar. Við rétt náum að afla gjaldeyris til að borga opnberar skuldir og því er ekki enn fyrirséð hvaða leið verður farin til að ljúka skiptameðferð föllnu bankanna.
Af viðtölum má fullyrða að átök verða á vinnumarkaði í vetur.
Allt þetta, og reyndar bara hluti þess, getur orðið til þess að skriðan fari af stað.
Í þættinum Sprengisandur á Bylgjunni, á sunnudaginn var, sagði Sigmundur Davíð Gunnlaugsson að ríkisvaldið verði að grípa í bremsuna, en ekki strax, en ríkisstjórnin er á útkíkki. Ekki veitir af, siglingin er hættuleg.
Hér er viðtalið frá því sunndag, en rætt var um efnahagsmál.
-sme
