Ole Anton Bieltvedt skrifar:
Sigmundur Davíð boðar það, að Miðflokkurinn muni standa fyrir pólitík skynseminnar. Gott mál. Væntanlega þýðir það þó það, að Miðflokkurinn muni beita skynsemi sinnar eigin forustu og fylgjenda – en þó fyrst og fremst meintrar skynsemi Sigmundar sjálfs – til að skapa sem bezt, lýðræðislegast og öruggast velferðarþjóðfélag, þar sem mest möguleg velsæld landsmanna verði tryggð.
Nú er það svo, að skynsemi Sigmundar Davíðs virðist ganga út á það, að krónan sé og verði okkar ákjósanlegasti gjaldmiðill. Sigmundur lét utanríkisráðherra sinn, Gunnar Braga Sveinsson, tilkynna ESB 12. mars 2015, að „Íslandi sé ekki lengur í hópu umsóknarríkja ESB“. Án fullrar aðildar að ESB fæst ekki Evra. Sem sagt, krónan skyldi gilda. Skynsemi Sigmundar segir honum, að krónuhagkerfið sé flott. Það eina rétta.
Dæmi um það sanna og rétta um krónuhagkerfið, til upprifjunar og áherzlu:
…tvöfalldri upphaflegri fjárhæð.
Ágætur Íslendingur, Þorsteinn Daníelsson, veitti mér fyrir nokkru upplýsingar um, hvernig krónan og krónuhagkerfið hefur farið með hann og hans fjölskyldu, hvernig hún hefur grafið undan og spillt fjárhagslegri afkomu hans, hans peningalegu velferð, frá 2004, og, ekki nóg með það, heldur ætti hann sennilega eftir að líða undan krónunni og þeirri áþján, sem hún veldur mörgum skuldurum, svo lengi sem hann lifir.
Eins og við svo flest vitum, á Þorsteinn sér þúsundir þjáningabræðra og -systra, annarra fórnarlamba krónunnar og krónuhagkerfisins, sem taka út sínar krónuþjáningar með þögn og þolgæði. Bíta bara á jaxlinn í hljóði.
2004 tók Þorsteinn húsnæðislán að fjárhæð 35 milljónir króna. Skyldi hann greiða lánið mánaðarlega á 40 árum með 4,2% vöxtum. Þetta þýddi mánaðarlega afborgun upp á 59.353 og vexti upp á 84.812. Mánaðarleg heildarafborgun 144.165.
En lánið var vísitölubundið, sem er sérstakt krónu- og krónuhagkerfis fyrirbrigði. Ég hef víða farið og mörgu kynnst, en ekki vístölubindingu lána, sem þýðir auðvitað, að maður veit raunverulega ekki, hvað maður skuldar, eða hversu mikið maður þarf að greiða. Að taka vísitölubundið krónulán, er því nánast eins og að skrifa undir tékka, sem bankinn útfyllir svo og krefur með ófyrirséðu álagi mánaðarlega.
Nú eru liðin 20 ár af lánstíma, og á núvirði er Þorsteinn búinn að greiða 91 milljón króna af láninu, en lánið bara hækkar og hækkar; nú nýlega stóð lánskrafan í 64.178.325 krónum; tvöfalldri upphaflegri fjárhæð.
Þrátt fyrir það, að í reynd sé búið að borga sem nemur þrefaldri lánsfjárhæð, stendur skuldin enn í tvöfaldri lánsfjárhæð. Og darraðardansinn heldur áfram, þó að Þorsteinn borgi nú 383.280 kr. á mánuði, af eftirstöðvum lánsins, í stað 144.165 kr. af fullu láninu í byrjun, er ekki annað að sjá, en að krafa bankans hækki bara og hækki. Nú í ágúst var mánaðarleg „afborgun verðbóta“ 98.230 kr. og „verðbætur v/vaxta“ 140.365 kr.
Hvað með Evruna í stað krónu?
Ég fékk þýzkan banka…
Evran er alvörugjaldmiðill, sem menn geta treyst á. Þar eru engar geðveikissveiflur í gangi, með henni standa menn á traustum grunni, vita, hvað þeir skulda, hversu mikið þeirra þurfa að greiða, hverju sinni, og, þá um leið, hvað þeir eiga. Þar eru engir óútfylltir tékkar í gangi, sem bankarnir bara útfylla sjálfir, með ófyrirséðu álagi, og krefja svo inn. Evran tryggir líka lágmarksvexti, sem yfirleitt er aðeins þriðjungur af því, sem er, í krónuhagkerfinu.
Hvernig hefði Evru-lán komið út fyrir Þorstein?
Ég fékk þýzkan banka til að reikna út fyrir mig, hvernig mál hefðu þróast og hvar Þorsteinn stæði, ef hann hefði tekið sams konar Evru-lán.
35 milljónir króna voru 2004 um 400 þúsund Evrur. Hefði slíkt lán verið tekið með 4,2% vöxtum, hefði afborgun á mánuði síðustu 20 árin, allan tímann, verið EUR 1.722. Miðað við fullt núverandi gengi, 145 kr. í Evru, væri mánðarleg afborgun nú 250.000. Eftirstöðvar skuldar væru EUR 270.000, eða á núverandi gengi 39 milljónir.
Í hnotskurn: Þorsteinn greiðir 383.280 kr. á mánuði í krónuhagskerfinu, í Evruhagkerfi væri fjárhæðin 250.000. Þorsteinn skuldar enn 64 milljónir í krónuhagkerfinu, og skuldin fer hækkandi, þó að af sé greitt. Í Evruhagkerfi myndi hann skulda 39 milljónir og skuldin færi lækkandi.
Grunnhyggnir krónutalsmenn segja þá, já, en húsið hefur hækkað að sama skapi og greiðslur og skuldin. En þetta er auðvitað hjóm eitt, bábilja, því húsið hefur ekkert meira raunverðgildi fyrir Þorstein, þrátt fyrir hærra söluverð, því fyrir þetta hærra söluverð fæst ekkert meira, allt annað hefur hækkað að sama skapi.
Vilja veðja á krónuhagkerfið, telja það flott.
Þessar uppblásnu, margföldu verðbætur og auknu greiðslukröfur eru því í reynd stórfelldir aukavextir, okurvextir, sem Þorsteinn hefur verið neyddur til að borga bankanum, fjármagnseigendum, og hann fær í reynd ekkert fyrir. Krónuhagkerfið í hnotskurn.
Þríeykið, sem vill krónuhagkerfið: Sigmundur Davíð, Bjarni Ben og Sigurður Ingi (Kristrún víst reyndar líka)
Er þetta sú skynsemi í efnahags- og peningamálum, sem Sigmundur Davíð vill berjast fyrir? Ef svo er, hverjir vilja styðja hann og Miðflokkinn í því? Bjarni Ben, Sjálfstæðisflokkurinn, Sigurður Ingi og Framsóknarflokkurinn eru þarna með nákvæmlega sömu stefnumörkun. Vilja veðja á krónuhagkerfið, telja það flott.
Reyndar virðist Kristrún Frostadóttir og hennar Nýja Samfylking þarna vera á svipuðu róli; telja bara krónuhagkerfið fínt. Má gjarnan gilda áfram, Þorstein og aðrir mega kverljast áfram, þeirra vegna.
Höfundur er samfélagsrýnir og dýraverndarsinni