efling.is:
- Starfsmannaleigan hefur verið kærð til Héraðssaksóknara fyrir mansal og fleiri gróf brot. Henni hefur að auki, ásamt Eldum rétt, verið stefnt fyrir Héraðsdóm.
- Eldum rétt neitar enn, eitt notendafyrirtækja, að rétta hlut rúmenskra verkamanna sem þjónustuðu fyrirtækið á sama tíma og þeir urðu fyrir grófum réttindabrotum.
Dómsskjöl sem fram hafa komið vegna stefnu rúmenskra verkamanna gegn fyrirtækinu Eldum rétt sýna að framkvæmdastjóri fyrirtækisins, Kristófer Júlíus Leifsson, fór ítrekað með ósannindi í fjölmiðlum fyrr á þessu ári um viðskipti fyrirtækisins við alræmda starfsmannaleigu. Hann sagði Eldum rétt aðeins hafa leigt fjóra menn af starfsmannaleigunni Menn í vinnu í fjóra daga en hið rétta er að Eldum rétt leigði mennina í þrjár til fjórar vikur. Að auki kemur fram að mennirnir voru ekki fjórir heldur sex.
Starfsmannaleigan Menn í vinnu var afhjúpuð fyrir brotastarfsemi á vinnumarkaði í þætti Kveiks á RÚV í október 2018 og er nú í gjaldþrotaskiptum. Efling er með 48 útistandandi launakröfur á hendur þrotabúi Manna í vinnu og kærði auk þess Menn í vinnu til Héraðssaksóknara 21. ágúst 2019 fyrir umfangsmikla brotastarfsemi, þar á meðal mansal og nauðungarvinnu.
Reikningur frá starfsmannaleigunni til Eldum rétt sýnir fram á hið sama, en þar eru nöfn verkamannanna og talin upp undir liðnum „vöruheiti“.
Mennirnir kallaðir „vöruheiti“
Umrædd dómsskjöl sýna með óyggjandi hætti að þrír
verkamenn frá Mönnum í vinnu unnu í fjórar vikur hjá Eldum rétt og einn í þrjár
viku. Þetta má sjá í tímaskýrslum sem lögmannsstofa Eldum rétt lagði sjálf
fram. Reikningur frá starfsmannaleigunni til Eldum rétt sýnir fram á hið sama,
en þar eru nöfn verkamannanna og talin upp undir liðnum „vöruheiti“.
Þetta stangast á við þau ummæli framkvæmdastjóra Eldum rétt, sem hann lét hafa eftir sér í Stundinni 2. júlí, að málið snerist um „starfsmenn sem unnu bara í fjóra daga hjá okkur“. Í samtali við Vísi 3. júlí sagði Kristófer mennina aftur hafa „unnið hjá Eldum rétt í gegnum Menn í vinnu í samtals fjóra daga á tveggja til fjögurra vikna tímabili í janúar og febrúar“ og ræddi í viðtölum við Mbl.is og RÚV endurtekið um „fjóra daga“.
Neitar eitt fyrirtækja að rétta hlut brotaþola
Kristófer vísaði til umræddra „fjögurra daga“ sem rök
fyrir því að kröfur mannanna, sem urðu fyrir umfangsmiklum brotum meðan þeir
unnu fyrir Eldum rétt, væru óhóflegar og brotin sem þeir urðu fyrir meðan þeir
gegndu störfum fyrir Eldum rétt léttvæg. Lét hann að því liggja að Eldum rétt
hafi leigt mennina í góðri trú og varpaði ábyrgð á Vinnumálastofnun.
Eldum rétt er í hópi þriggja notendafyrirtækja sem leigðu starfsmenn af Mönnum í vinnu í upphafi árs 2019 undir keðjuábyrgð, þrátt fyrir afhjúpun Kveiks á RÚV á framferði starfsmannaleigunnar nokkrum mánuðum fyrr. Öll fyrirtækin nema Eldum rétt féllust á að rétta hlut starfsmanna án dómsmáls, eftir að kröfubréf voru send fyrir þeirra hönd í apríl 2019.
Starfsmannaleigan nýtti sér fákunnáttu og bágindi mannanna til að brjóta á þeim á margvíslegan hátt, en þannig var hægt að leigja þá út ódýrara en ella til notendafyrirtækja á borð við Eldum rétt.
Reynt á keðjuábyrgð með stefnu
Efling fékk lögmannsstofuna Rétt til að reka málið fyrir
hönd starfsmannanna, sem allir eru rúmenskir að uppruna og félagsmenn í
Eflingu. Stefna á hendur Mönnum í vinnu, forsvarsmönnum Manna í vinnu
persónulega og Eldum rétt var lögð fram í Héraðsdómi Reykjavíkur 27. júní 2019.
Í málinu hefur í fyrsta sinn verið látið reyna á svokallaða „keðjuábyrgð“ notendafyrirtækja starfsmannleiga fyrir dómi. Samkvæmt keðjuábyrgð ber fyrirtæki sem leigir starfsmenn af starfsmannaleigu fulla ábyrgð á að starfskjör þeirra séu í samræmi við öll lágmarksréttindi á íslenskum vinnumarkaði og ekki lakari en þau hefðu verið í beinni ráðningu.
Laun gufa upp í óeðlilegum frádráttarliðum
Stefnan á hendur Eldum rétt, Mönnum í vinnu og
forsvarsmönnum Manna í vinnu er vegna vangoldinna launa, ólögmæts frádráttar,
nauðungarvinnu og vanvirðandi meðferðar gegn verkamönnunum fjórum.
Starfsmannaleigan nýtti sér fákunnáttu og bágindi mannanna til að brjóta á þeim
á margvíslegan hátt, en þannig var hægt að leigja þá út ódýrara en ella til
notendafyrirtækja á borð við Eldum rétt.
Mennirnir voru látnir sæta óeðlilegum frádrætti af launum, meðal annars yfir 70 þúsund krónur á mánuði fyrir koju í herbergi í iðnaðarhúsnæði þar sem allt að 8 menn gistu saman. Fjöldi og umfang annarra vafasamra frádráttarliða var slíkur að mennirnir fengu lítil sem engin raunveruleg laun útborguð fyrir vinnu sína. Dómara hefur verið úthlutað í málinu og verður næsta þinghald 23. janúar næstkomandi.
Framkvæmdastjórinn laug svo að fjölmiðlum í stað þess að fallast á boð um að rétta hlut þeirra.
Mansalshringur útvegar Eldum rétt vinnuafl
„Eldum rétt nýttu sér bágindi verkafólks frá Austur-Evrópu
í gegnum það sem ég tel réttast að kalla einhvers konar mansalshring, rekinn af
alræmdum síbrotamönnum í starfsmannaleigubransanum. Framkvæmdastjórinn laug svo
að fjölmiðlum í stað þess að fallast á boð um að rétta hlut þeirra,“ sagði
Sólveig Anna Jónsdóttir formaður Eflingar með vísun í samningaviðræður Eflingar
við Eldum rétt í júní og júlí 2019.
„Eldum rétt er á harðahlaupum undan sannleikanum í þessu máli,“ sagði Viðar Þorsteinsson framkvæmdastjóri Eflingar. „Málflutningur Eldum rétt í þessu máli hefur frá byrjun einkennst af undanbrögðum, ólíkt hinum notendafyrirtækjunum sem öll hafa verið fús að gangast við ábyrgð sinni. Viðbrögð þeirra eru til sóma. Það er hins vegar óbragð af Eldum rétt.“
Stjórnendur Manna í vinnu ráku áður starfsmannaleiguna Verkleiguna sem fór í gjaldþrot vegna metfjölda launakrafna frá Eflingu í maí 2018. Fjallað var ítarlega um Menn í vinnu í umfjöllum Kveiks á RÚV í október 2018 undir heitinu „Svarta hliðin á íslenskum vinnumarkaði.“ Sömu stjórnendur reka í dag starfsmannaleiguna Seiglu ehf. undir nýrri kennitölu.
Eldum rétt rekur nú auglýsingaherferð með þekktum einstaklingum úr skemmtanaiðnaðinum, þar á meðal Emmsjé Gauta, Sölku Sól og Ilmi Kristjánsdótur.
Fréttir frá júlí 2019 þar sem Kristófer Júlíus Leifsson setti fram rangar fullyrðingar um „fjóra daga“:
- https://stundin.is/grein/9285/
- https://www.visir.is/g/2019190709637
- https://www.mbl.is/frettir/innlent/2019/07/03/thetta_var_hraedileg_akvordun/
- https://www.ruv.is/frett/eldum-rett-segir-eflingu-hafa-hafnad-sattum