Bjarni Benediktsson sagði, í þættinum Sprengisandur á Bylgjunni þann 6. október 2013, vandann vera fyrst og fremst þann að töluvert miklar íslenskar eignir séu í þrotabúum bankanna og því fyrirséð að kröfuhafar vilji skipta yfir í gjaldeyri og taka þær til sín. Þegar krónum er skipt yfir í gjaldeyri í svo háum fjárhæðum þá er hætta á að gengið gefi hressilega eftir. Því sé ljóst að það þurfi að koma til mjög mikilla afskrifta.
Þetta er rifjað upp hér af tilefni frétta um sama mál nú, níu mánuðum síðar.
Bjarni Benediktsson sagði þá að ekki þyrfti að hafa áhyggjur af uppgjöri við þrotabúin heldur sjái hann það sem leysanlegan vanda.
Bjarni var áfram spurður um þetta og svaraði:
„Við erum með fjárlög þar sem heildartekjur eru tæplega sex hundruð milljarðar. Heildareignirnar í þrotabúunum er fjórum til fimm sinnum sú tala. [Kröfuhafarnir] horfa á fjórtán sinnum virði Landsbankans í eignum sem þeir vilja fá til sín. Við sjáum hagsmunina sem eru í húfi fyrir þá að þurfa ekki að bíða of lengi. Ef þeir gera tíu prósent ávöxtunarkröfu, og ég veit að margir eru örugglega að gera talsvert hærri ávöxtunarkröfu en það, þá kostar hvert ár sem er tapað hjá þeim í ávöxtun tvö hundruð milljarða, kannski þrjú hundruð ef þeir gera hærri ávöxtunarkröfu. Það kostar þá 20-30 milljarða á mánuði að málið sé óleyst,“ sagði Bjarni.
Getum þurft að grípa til einhverra ráða
Bjarni sagði gríðarlega hagsmuni vera fyrir kröfuhafa að finna lausn sem tryggi þeim aðgang að eignunum sem allra fyrst. Hagsmunir íslenska ríkisins væru að eðlilegt ástand skapist að nýju og að losna undan gjaldeyrishöftunum. Þegar svo ríkir hagsmunir væru beggja megin við borðið þá hlyti að vera hægt að finna lausn.
„Ef hins vegar það er of mikil tregða hjá kröfuhöfunum getur þetta dregist og þá geta menn þurft að grípa til einhverra annarra ráða. Við þurfum bara að beita því valdi sem við höfum sem sjálfstæð þjóð og lögjafi til að knýja fram niðurstöðu sem er ásættanleg en við getum ekki haft þetta ástand viðvarandi inn í framtíðina,“ sagði Bjarni.
Menn geta ekki farið fram eins og kálfar
Steingrímur J. Sigfússon var í þættinum ásamt Bjarna og þakkar hann löggjöf fyrrverandi ríkisstjórnar að hægt sé að hafa tök á málinu.
„Það voru sett hér lög 14. mars 2012 sem eru gríðarlega mikilvæg, þegar við á einni nóttu eða einu kvöldi færum eignir gömlu bankanna inn fyrir gjaldeyrishöftin. Sennilega næstmikilvægasta löggjöf í endurreisninni frá neyðarlögunum. Það er í skjóli þeirrar lagasetningar sem við höfum núna tök á ástandinu. Fyndið, það voru þau lög sem gerðu öðrum aðilum kleift að fara fram með mikil kosningaloforð,“ sagði Steingrímur.
Steingrímur sagði þrotabúin ekki vera langtímavanda heldur gríðarlega tímabundinn greiðsluvanda sem ekki verði ráðið við nema að ná mjög góðri lausn.
„Ég mæli þau varnaðarorð hér að menn geta ekki bara gert hvað sem er og farið fram eins og kálfar. Við viljum ekki að Ísland endi eins og Argentína í endalausum málaferlum og í köldu skuldafangelsi. Þetta er vandasamt og menn þurfa að nálgast þetta af yfirvegun og ábyrgð,“ segir Steingrímur.
Afskriftir á krónueignum þarf að eiga sér stað
Bjarni sagði þó fullkomlega eðlilegt að það þurfi að koma til mikilla afskrifta á krónueignum, jafnvel þótt margir spyrji hvort það sé sanngjarnt eða í samræmi við stöðu í réttarríki.
„Þegar við tölum um afskriftir þá erum við meðal annars að tala um að krónur séu ekki metnar á opinbera skráða genginu. Evra væri ekki metin á 160 krónur. Menn þyrftu kannski að borga 350 krónur fyrir eina evru. Það er einmitt það sem gæti gerst ef höftum yrði lyft á morgun og menn færu að taka út gjaldeyrinn sinn í stríðum straumum um gjaldeyrismarkaðinn, þá myndi gengið hrynja. Þess vegna eru höftin til að stýra þessu ferli og verja íslenskan almenning og fyrirtækin í landinu.
Myndu menn kalla það fantalegar afskriftir stjórnvalda þegar gengið færi svona langt niður? Nei, menn myndu tala um markaðsaðlögun eða eitthvað slíkt. Niðurstaðan er hins vegar sú sama. Þess vegna er það hárrétt sem svo margir eru búnir að benda á svo lengi, að það þurfi hreinlega að eiga sér stað afskriftir á krónueignum, það gerist hvort eð er,“ sagði Bjarni.
Hér er hæg að hlusta á þáttinn frá 6.október 2013.
